Россия Илимдер академиясынын Этнология жана Антропология институтунун окумуштуулары биздин заманга чейин 7-кылымдын экинчи жарымында жашаган токолу менен скиф падышасынын көрүнүшүн калыбына келтирүүгө жетишти.
Курган Аржан-2 алгач 1997-жылы Тыва Республикасынын Падышалар өрөөнүндө табылган. 2003-жылга чейин жүргүзүлгөн казуу иштеринин жүрүшүндө илимпоздор уникалдуу экспонаттарды, ошондой эле көптөгөн адамдардын сөөктөрүн табышкан. Алардын айрымдары бир катар уруулардын башчысына жана анын аялына таандык болгон (археологдор шарттуу түрдө бул адамдарды «падыша» жана «ханыша» деп аташкан). Алардын кийимдери миңдеген кичинекей алтын жаныбарлардын сөлөкөттөрү менен кооздолуп, аялда бирюза шакектер, шурулар, алтын төш белгилер, төөнөгүчтөр жана билериктер болгон.
Эксперттер аял менен эркек жубайлар болгон деп эсептешет, бирок айрым тарыхчылар бул ханыша аял эмес, бирок акыретте падышаны коштоп баруу үчүн өзүн курмандыкка чалган токол болгон деп божомолдошот.
Тилекке каршы, дөбөнүн өзү сакталып калганы менен, анын калдыктары, айрыкча адамдын баш сөөгү жабыркаган. “Адамдын бетинин жарымынан азы болгон, ал эми баш сөөктүн калыбына келтирүү үчүн маанилүү элементтери жоголгон. Демек, калыбына келтирүү бир топ убакытты талап кылды: жоголгон ар бир элемент учурдагы тегерек структуралардын негизинде калыбына келтирилди”, — дешет антропологдор.
Калыбына келтирүү аяктагандан кийин, долбоордун авторлору мындан ары 3D принтерде моделди басып чыгаруу үчүн лазердик сканерлөөгө өтүштү. Жубайлардын жүздөрү даяр болгондо, адистер сөөктөрдү жаратууга киришти. Бул иш Тыва Республикасынын Улуттук музейинин «Тыва падышалар өрөөнүнүн скиф алтыны» долбоорунун алкагында жүргүзүлдү.