Бир күн мурун Мухаммедкалый Абылгазиев отставкага кеткен. Ал радио жыштыгын сатуу боюнча келишимге жана андан кийин козголгон кылмыш иштерине байланыштуу чырдан кийин чыгып кетти. Бул анын аткаруу бийлигинин башчысы болуп тургандагы биринчи чуулгандуу окуя эмес.
Эң таанымал бешөөнү эстесең.
- үй-бүлөлүк катары
Премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиевдин премьер-министр болуп турган кездеги эң чоң чатагы дагы телекоммуникация тармагы менен байланыштуу. «КТ Мобайл» уюлдук операторун кайрадан жанаша көрсөтүү чечими парламенттин дубалдарына жеткен чоң каршылыктарга алып келди.
«КТ Мобайл» компаниясынын айланасындагы жаңжалды премьер-министр Иманкадыр Рысалиевдин жездеси белгилеген.
Ал Ачык Өкмөттүн катчылыгын жетектеген. «КТ Мобайл» директорунун орун басары Эрназар Иманкадыр уулунун уулу Иманкадыр Рысалиев болчу. Чоң кызмат адамынын тууганы айына 194 миң 410 сом маяна алган. Адашуудан кийин, атасы да, баласы да кызматтарынан кетүүгө аргасыз болушкан.
Жалпысынан, премьер-министр өзүнүн имиджин чынында деле көп ойлогон жок. Ар бир жана андан кийин ЖМКларда кадрларды дайындоонун таң калыштуу жаңылыктары пайда болду. Мисалы, Мамлекеттик каржылык чалгындоо кызматынын башчысы Гуламжан Анарбаев жана Ички иштер министринин жаңы орун басары Памир Асанов бажы төрагасынын мурдагы орун басары Райымбек Матраимовдун туугандары болуп чыкты.
Мухаммедкалий Абылгазиев эч качан өзүнүн кадрдык артыкчылыктары жөнүндө эч нерсе айткан жок.
- Уран чатагы
Мухаммедкалый Абылгазиевдин өкмөтү жана кендерди иштетүүгө байланыштуу чуулгандуу окуялар өткөн жок. 2019-жылдын жазында, Ысык-Көл облусундагы Кызыл-Омполдогу уран кенин иштетүү долбооруна каршы чыккан демонстрация толкунунан улам өлкө таң калтырды.
Көптөгөн нааразычылык акциясынын натыйжасы уран иштетүүгө берилген лицензияны кайтарып алуу болду.
Кийинчерээк өлкөдө уран жана торий кендерин чалгындоого жана иштетүүгө тыюу салган мыйзам кабыл алынган.
- Солтон-Сарыдагы башаламандыктар
Жаңы чатак чыккан соң, өкмөттүн тынч дем алганга убактысы болгон жок. Бул жолу Нарын районундагы Солтон-Сары алтын кени. Аталган мекемеде кыйынчылыктар гана болбостон, башаламандыктар да башталды.
Жергиликтүү тургундар кытайлык Zhong Ji Min Mining компаниясынын Солтон-Сары алтын кениндеги ишин токтотууну талап кылышты.
Бул учурда өкмөт узак убакыт бою эч нерсе болгон жок деп шылтоолоп, унчукпай калууну туура көрдү. Кыргызстандын жарандары менен Кытай компаниясынын кызматкерлеринин ортосунда жаңжал чыккан кезде кийлигишүүгө аргасыз болду. Эки тарап бири-бирине таш ыргыта башташты. Жабыркаган 20 адамга медициналык жардам талап кылынган.
Жергиликтүү тургундардын кысымынан улам, өкмөт Zhong Ji Mining компаниясынын лицензиясын токтоткон. Мындан ары эч ким инвесторлорду коргогон жок, эң негизгиси калкты тынчтандыруу болду.
- Телефондорду каттоо үчүн төлөө
Мухаммедкалый Абылгазиевдин өкмөтү кызыктуу идеялар менен агылды. Мисалы, уюлдук телефондорду каттагандыгы үчүн алым киргизүүгө аракет кылды.
Министрлер Кабинетинин токтомунун долбоорунда телефондордун IMEI коддору SIM-картага байланган болушу керек.
Ошол эле учурда, SIM-картаны алмаштырган сайын, адам 100 сом төлөшү керек. Мамлекеттик байланыш комитети кийинчерээк импортерлор гана төлөйт деп жарыялады. Бирок бул идеяга дагы эле коомчулук, юристтер жана уюлдук операторлор каршы чыгууда. Натыйжада, идея көмүлүшү керек болчу.
Кандайдыр бир жол менен акча табуу идеясы, айтмакчы, аткаминерлерди ар дайым таң калтырат. Мисалы, Мухаммедкалый Абылгазиев Кыргызстанда ичүүчү сууга тарифтер көтөрүлүшү керектигин айтты.
«Бир кубометр суунун баасы миң литр, Бишкек шаарынын бир тургунуна 5.38 сом, ал эми кызматтын баасы 7.70 сом турат. Пластикалык бөтөлкөдөгү бир литр суунун баасы 20 сомдон ашат. Андай болбошу керек», — деген экс-премьер министр 2018-жылы.
Чындыгында, талаштуу сунуш колдоо тапкан жок жана алар дагы эле андан баш тартууга аргасыз болушту.
- Четке кагуу мүмкүн эмес
Өткөн жайда өкмөттүн Чүй облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү Туйгунаалы Абдраимовдун айланасында чатак чыккан. Суроолорго жооп берүүнүн ордуна, ал журналистке сырткы көрүнүшү жакпай тургандыгын айтты.
Мухаммедкалий Абылгазиев дагы эч нерсе айткан жок жана расмий митингди тыйуу керек деп эсептебеди.
Премьер-министрдин маалымат катчысы Мухаммедкалый Абылгазиев кырдаалды иликтеп, ыйгарым укуктуу өкүлдүн иш-аракетине баа берет деп билдирди. Абалды иликтөөгө бир жумага жакын убакыт кетти. Окуядан кийин пайда болгон нааразычылыктар жана жарандык активисттердин нааразычылыктары токтоп калган жок, премьер-министр Туйгунаалы Абдраимовду кызматтан кетирүүгө мажбур кылды.
Айтмакчы, узак убакыт бою Мухаммедкалый Абылгазиев Айлана-чөйрөнү коргоо жана токой чарбасы мамлекеттик агенттигинин башчысы Абдыкалык Рустамовду кызматтан кетирүүгө батынган жок.
Коопсуздук Кеңеши 2019-жылдын апрелинде КЧКТЧМА коррупциялык тобокелчиликтерди жоюу ишине көңүл бурбай тургандыгын аныктаган. Узак мезгилден бери ал ошол эле коррупцияга каршы чараларды көргөн эмес. Маселе өзү чечилген. 2019-жылдын июлунун аягында Абдыкалык Рустамов пара алгандыгы үчүн кармалган. Андан кийин гана аны жумуштан кетиришти.