Бир нече күн мурун Дүйнөлүк банк көңүлү чөктүргөн божомолду жарыялады. Уюмдун айтымында, коронавирустук пандемия жана мунайга болгон баанын төмөндөшүнөн улам, мигранттардын Кыргызстанга акча которуулары 28 пайызга төмөндөйт.
Республиканын бийлигинин мындан аркы иш-аракеттерине кам көрүүгө убакыт келди, анткени биздин экономикабыз бул каражаттардан көз каранды — Кыргызстандын ИДПсынын үчтөн бири эмгек мигранттарынын которууларынан түзүлөт.
Ушул акча менен үйлөр, унаалар курулуп, сатылып алынат, автоунаалар кармалып, чакан ишканалар ачылып, тейлөө тармагы өнүгүп жатат. Кыргызстандын бюджети өзү тартышта экендигин эске алганда, мамлекет жаңы шарттарда социалдык милдеттенмелерин аткара алабы? Бекер эмес, жакында бир катар медицина кызматкерлери убада кылынган эмгек акысын алышабы же жокпу деп тынчсызданышты.
Экономист Азамат Акелеевдин баамында, дүйнө жүзүндөгүдөй, өлкөдө кризис сөзсүз болот, ошондуктан чыгымдардын бардык түрүн оптималдаштырууга шашылыш керек.
“Көп министрликтер иштебей жатат, мисалы, Илимдер академиясына кошумча чыгымдар. «Кыргыз туризм» мамлекеттик ишканасы жана башкалар кыскартылышы керек. Донордук каражаттар жумуш орундарын сактоо максатында бизнести колдоого багытталышы керек. Жакырларга түздөн-түз жардамды күчөтүү керек, ошондо ачкачылык башаламандыктары болбойт. Дүйнөнүн негизги экономикалары башталмайынча, биз кризистен оңой эле кутула алабыз деп күтүүгө болбойт. Биз аман калуу жөнүндө ойлонушубуз керек — айыл чарба иши токтоп калбашы, валюта резервдери сарамжалдуу пайдаланылышы маанилүү”, — деди Акелеев.
Ал кошумчалагандай, орто мөөнөттүү келечекте айрым активдер каражаттарды, анын ичинде мамлекеттик пансионаттарды тартуу үчүн менчиктештирилиши мүмкүн.
Жогорку Кеңештин Экономикалык жана фискалдык саясат боюнча комитетинин мүчөсү Эльвира Сурабалдиеванын айтымында, жок дегенде кийинки жылга чейин бардык массалык иш-чараларды жокко чыгаруу керек — азыр майрам алдында эмес.
“Оюнчуктар, майрамдар жана мааракелер болбойт — көбүнчө мындай майрамдарга бюджеттен олуттуу акча сарпталат. Жарандар буга түшүнүү менен мамиле кылат деп ишенем. Дээрлик бардык депутаттар өз автоунааларын айдашат, бирок дээрлик бардыгы өзүнчө бөлүмдөрдө транспортторго ээ, жана менимче, сиз автоунаа бөлүмүнө кезек күтүүгө болот — бензинди үнөмдөй аласыз. Биз байкабай жаткандай сезилет, бирок бул олуттуу чыгым буюмдары. Менин оюмча, президенттик администрация, өкмөт, сот тутуму үнөмдөө максатында бюджеттерин кайра карап чыгышы мүмкүн. Өз кезегинде депутаттар эл өкүлү катары үлгү болушу керек, мүмкүн болсо конференцияларды жана иш-чараларды онлайн режиминде өткөрүп беришибиз керек, бул бир топ үнөмдөө болот», — деди Сурабалдиева.