Евразиялык банктын талдоочулары коронавирустук пандемиядан жабыркаган экономикалык чөйрөдөгү кырдаалга байкоо жүргүзүштү.
2020-жылдын экинчи жарымында Евразия Өнүктүрүү Банкына (ЕБР) мүчө өлкөлөрдүн, анын ичинде Кыргызстандагы экономиканын калыбына келиши башталат.
Армения, Беларусь, Казакстан, Кыргызстан, Россия жана Тажикстанда бул жараян жакынкы эки жылда байкалат. Бул тууралуу, Банктын Аналитикалык иштер боюнча “Макрообзор ЕАБР” дирекциясы тарабынан даярдалган: Такталган жаңылануу» материалында айтылат.
Евразиялык өнүгүү банкы бюджеттик жана акча-кредит саясаты чөйрөсүндөгү бийлик органдарынын масштабдуу чаралары аркылуу региондордун экономикаларын колдойт деп ишенет. Алардын аткарылышы коронавирустун пандемиясынын терс экономикалык жана социалдык кесепеттерин жеңилдетип, эпидемиологиялык кырдаалдын жакшырышына байланыштуу экономикалык иш-аракеттерди нормалдаштырууга шарт түзөт, деп айтылат билдирүүдө.
ЕРӨБ эксперттеринин баа берүүлөрү боюнча, банкка мүчө өлкөлөрдүн ИДПсынын тышкы факторлордон чыгымы быйыл болжол менен 2 пайызды түзүшү мүмкүн.
Каналдардын экинчи тобу оорунун жайылышын ооздуктоо максатында аймактын бир катар мамлекеттеринде киргизилген ички чектөө чаралары менен байланыштуу. Алардын таасири экономикалык сектордун, биринчи кезекте кызмат көрсөтүү чөйрөсүнө байланышкан өндүрүш көрсөткүчтөрүнүн төмөндөшүнөн байкалат. Өзүнчө обочолонгон айдан тартып, ЕРӨБгө мүчө өлкөлөрдүн жылдык ИДПсынын чыгымы банк аналитиктери тарабынан болжол менен 1,5-2 пайыз деңгээлинде бааланат.
Аталган факторлордун таасири менен ЕРӨнгө мүчө өлкөлөрдүн ИДПсынын жыйындысы бир жыл мурдагы 1,7 пайызга өсүү менен 2,2 пайызга төмөндөйт: Россияда — 2,3, Казакстанда — 1, Беларусияда — 3,3 жана Арменияда — 1.7. Ал эми Кыргызстан менен Тажикстанда болжолдоолорго ылайык, анын өсүү темпинин бир аз басаңдашы күтүлүүдө (тиешелүүлүгүнө жараша 0,1 жана 5,5 пайызга чейин).
Ушул жылдын биринчи чейрегинде улуттук валюталардын алсырашы импорттолуучу товарлардын наркына басым жасайт, бул ушул жылы региондун көпчүлүк өлкөлөрүндө инфляциянын өсүшүнүн негизги фактору болуп калат, деп ЕРӨн болжолдойт.
Банктын аналитиктери билдиргендей, алмашуу курсунун динамикасынын товарларга жана кызмат көрсөтүүлөргө болгон бааларына таасири чектелет, анын ичинде акыркы жылдары ЕБРнын көпчүлүк мамлекеттеринде алмашуу курсунун инфляцияга таасиринин төмөндөшүнө байланыштуу.
Мындан тышкары, негизги соода өнөктөшү болгон өлкөлөрдө ички суроо-талаптын алсызданышы жана баалардын төмөндөшү олуттуу дезинфляциялык таасир тийгизет. Бул факторлордун эң чоң таасири 2021-жылы күтүлөт, бул ЕРӨБ мүчө мамлекеттеринин көпчүлүгүндө инфляциянын олуттуу басаңдашына алып келет жана акча-кредит саясатынын жумшартылышына алып келиши мүмкүн.
ЕРӨБ эксперттери белгилегендей, дүйнөдө жана банкка мүчө өлкөлөрдө экономикалык өнүгүү келечегинин белгисиздиги жогору бойдон калууда. Аймактын мамлекеттери үчүн макроэкономикалык прогноз COVID-19 пандемиясынын жүрүшүнө мүнөздүү. Дүйнөлүк экономикада терс тенденциялардын тереңдеп кетүү ыктымалдыгы сакталууда, бул банкка мүчө өлкөлөрдүн негизги экспорттук товарларына баанын андан ары төмөндөшүнө өбөлгө болушу мүмкүн. Аймактын мамлекеттериндеги эпидемиялык кырдаалды болжолдоо кыйын, бул карантиндик чаралардын тез арада жоюлушу жөнүндө толук ишеним менен айтууга мүмкүнчүлүк бербейт. Эгерде бул тобокелдиктер ишке ашса, ЕРӨБдүн ИДӨнүн өсүш божомолун кайра карап чыгуу мүмкүн.
Евразия өнүктүрүү банкынын экономикалык талдоо бөлүмүнүн башчысы Алексей Кузнецов ички жана тышкы суроо-талаптын акырындык менен калыбына келтирилиши 2021-жылы Казакстанда жана Кыргызстанда ИДПнын өсүш арымынын өсүшүнө өбөлгө түзөрүн жана, албетте, мамлекеттик органдар тарабынан көрүлүп жаткан чаралар ушул мезгилде олуттуу колдоо көрсөтөрүн белгиледи.
Эл аралык валюта фонду Кыргызстанга шашылыш каржылык жардамдын республиканын ИДПсынын 1,4 пайыз өлчөмүндө берилишин жактырды.
Евразия Өнүктүрүү Банкы (ЕБР) – бул Россия жана Казакстан тарабынан 2006-жылы январда катышкан өлкөлөрдүн рынок экономикасынын өнүгүшүнө, алардын туруктуу экономикалык өсүшүнө жана өз ара соода-экономикалык байланыштарды кеңейтүүгө багытталган эл аралык финансылык уюм. ЕРӨБнын уставдык капиталы 7 миллиард долларды түзөт.